Schadelijke exoten

Bron: www.groenkennisnet.nl

Veruit de meeste dieren- en plantensoorten die door toedoen van de mens geïntroduceerd worden buiten hun natuurlijke leefgebied, veroorzaken geen schade. Maar enkele soorten veroorzaken wel grote schade aan natuur of economie en moeten daarom actief bestreden worden.

Stierkikkers. Foto: Invexo

In het kader van het Europese interregionale project Invexo (een samentrekkening van Invasieve exoten) in Vlaanderen en Zuid-Nederland zijn een aantal studies gedaan naar de (grensoverschrijdende) aanpak van invasieve exoten.

(On)schadelijk

Invexo definieerde voor het project 'invasieve exoot' als volgt: "Een invasieve exoot is een uitheemse soort die door menselijk handelen buiten zijn natuurlijke verspreidingsgebied is gebracht, zich vestigt en verspreidt en schade (negatieve impact) aanricht of kan aanrichten aan natuur, economie, veiligheid of gezondheid van mens en dier". De toevoeging 'invasieve' is wel belangrijk, want veruit de meeste exoten veroorzaken geen schade. Sterker nog, veel exoten zijn uitgesproken waardevol, denk maar aan aardappels, maïs of vele andere gewassen die niet inheems zijn.

Weinig soorten, grote schade

Slechts een klein aantal organismen ontwikkelt zich tot invasieve exoot. Een algemene vuistregel is dat van elke 1000 exoten er slechts 100 in het wild kunnen overleven.Van die 100 verwilderde soorten zullen er slechts 10 effectief standhouden en populaties vormen. Van die 10 zal er slechts 1 grote schade veroorzaken. Zij kunnen zoveel schade veroorzaken doordat zij zich - ongehinderd door natuurlijke vijanden - explosief kunnen voortplanten. Daarnaast concurreren zij vaak met inheemse soorten en kunnen zij ziektes verspreiden. Voorbeelden van schadelijke uitheemse diersoorten zijn de stierkikker (of Amerikaanse brulkikker), de zonnebaars, zomerganzen en de Amerikaanse rivierkreeft. Zij zorgen voor schade aan biodiversiteit, economische schade, of beide.

Gezamenlijke aanpak

Omdat invasieve exoten zich niet aan gebiedsgrenzen houden, vraagt een effectieve bestrijding om grensoverschrijdende samenwerking en expertise. Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, dus in eerste instantie is het belangrijk dat de handel in risicovolle soorten wordt gecontroleerd. Als een invasieve exoot in de natuur is gesignaleerd, moet zo snel mogelijk actie worden ondernomen om de soort te verwijderen. Als dat niet lukt, moet worden gekeken hoe de populatie zo goed mogelijk beheerst kan worden, zodat de exoot zich niet verder verspreidt. In 2010 werd de stierkikker in een vijver in Baarlo aangetroffen, waar hij zich ook bleek voort te planten. Nadat de vijver werd afgezet en leeggepompt, werden alle kikkers en larven weggevangen. Daarmee lijkt de invasie van deze exoot in Nederland gestopt te zijn, maar omdat de soort zich in Vlaanderen explosief voortplant, blijft het risico bestaan dat hij zich toch naar Nederland verspreidt.

Kijk voor meer informatie op de site van Groenkennisnet